Cây gai leo được ví như “thần dược” chữa bệnh trong dân gian, đặc biệt các bệnh về gan. Nên được xem là cây thuốc nam có vị hơi the, tính ấm, có tác dụng giải độc gan tốt. Cà gai leo là một vị thuốc nam quý được Y học cổ truyền ghi nhận về tác dụng ổn định tế bào gan, tăng cường chức năng của gan. Ngày nay y học hiện đại đã nghiên cứu, chứng minh cà gai leo có những hoạt chất quý cho gan. Đặc biệt, vị thuốc này có tác dụng hỗ trợ điều trị viêm gan B. Cà gai leo là một trong số ít những vị thuốc nam có tác dụng tốt cho bệnh nhân mắc viêm gan B (Cây được đặc biệt chú ý bởi hiệu quả của nó trong hỗ trợ điều trị viêm gan B do trong cây có chứa các hoạt chất kháng virus viêm gan B rất mạnh. Vậy ươm, trồng và thu hoạch cà gai leo vào thời điểm nào trong năm để thu được hàm lượng dược chất cao nhất, đó là:
Thời gian để cà gai leo phát triển khoảng 5 ÷ 6 tháng: Để đạt hàm lượng dược chất cao nên ươm giống và trồng đầu năm, thu hái vào khoảng tháng 8 ÷ 9 dương lịch hàng năm.
Vì sao phải sao vàng hạ thổ: Để bảo quản, tăng hoạt tính và giảm độc ở cây cà gai leo, người ta thường đem sao vàng hạ thổ.
Trong đông y, dược liệu cà gai leo buộc phải sao vàng hạ thổ trước khi sử dụng. Sao vàng hạ thổ gồm 2 giai đoạn:
Sao vàng: Dược liệu cà gai leo được rang trên chảo nóng đến khi vàng và có mùi thơm.
Hạ thổ: Dược liệu cà gai leo sau khi sao vàng sẽ được trải lên miếng vải sạch trên đất cho đến khi nguội hẳn.
Theo quan niệm ngũ hành, vị thuốc phải được cân bằng âm dương mới cho tác dụng chữa bệnh tốt nhất. Kỹ thuật sao vàng hạ thổ: Hoả (sao thuốc) là phần dương giúp tăng hoạt tính của thuốc, sao vàng giúp tăng dẫn thuốc vào tỳ, can. Nhưng đồng thời tạo ra hoả độc. Do vậy, sau khi sao thuốc cần hạ thổ (thổ là phần âm) để khử hoả độc, giúp thuốc đạt trạng thái cân bằng âm dương. Sao vàng hạ thổ cũng giúp bảo quản thuốc tốt hơn, tránh nấm mốc mối mọt.
Sao vàng hạ thổ cà gai leo thế nào là đúng: Kỹ thuật sao vàng hạ thổ đối với cà gai leo được thực hiện theo 3 bước sau:
Bước 1: Cà gai leo dùng toàn cây, cắt khúc khoảng 3 ÷ 4cm, rửa sạch, phơi hoặc sấy khô.
Bước 2: Chuẩn bị chảo nóng: Cho dược liệu cà gai leo vào rang đều tay. Lưu ý rang nhỏ lửa cho đến khi thuốc có màu vàng đẹp mắt, thấy mùi thơm. Tắt bếp, trải đều dược liệu trên tấm vải sạch.
Bước 3: Đem dược liệu cà gai leo trên vải ra một khoảng đất sạch, đợi đến khi thuốc nguội hẳn và cho vào hộp, hũ. Bảo quản thuốc trong hộp sạch hoặc các hũ kín.
Cà gai leo sau khi sao vàng hạ thổ, dùng để hãm nước uống hàng ngày hoặc dùng vào các bài thuốc chữa bệnh.
Hình 1: Vườn dược liệu tại cơ sở 2, trường CĐ Công thương miền Trung 
Hình 2: Thảo dược cà gai leo
Hình 3: Thảo dược cà gai leo sau khi sao vàng hạ thổ
ThS. Biện Thị Thái Ánh
